GAU Denizcilik ve Ulaştırma Yüksekokulu öğretim görevlisi Yard. Doç. Dr. Fethi Bengil’in araştırma ekibinde bulunduğu Türkiye kıkırdaklı balıkları üzerine olan araştırma projesi başarı ile tamamlanmıştır. Yürütücülüğünü Akdeniz Koruma Derneği’nden Elizabeth Grace Tunka Eronat’ın üstlendiği proje Rufford Vakfi desteği ile gerçekleştirilmiştir. Proje hakkında genel bilgiler şu şekildedir.

Fırsatçı örnekleme yöntemleri köpekbalıkları ve vatozların korunmasına yönelik bilgi sağlayabilir mi? Türkiye denizlerindeki Chondrichthyes türlerinin populasyon genetiği ve üreme ekolojileri
(Nisan 2015 - Nisan 2016) 4950 £

Yaygın olarak köpekbalıkları, vatozlar ve tavşan balıkları olarak bilinen Chondrichthyes (Kıkırdaklı balıklar) türleri deniz ekosisteminin en üst seviyelerde bulunan avcılarındandır. Biyolojileri ve özelliklede üremeleri hakkındaki bilgiler diğer denizel omurgalılar ile karşılaştırıldığında daha azdır. Tüm dünyada var olan çalışmalar genellikle bir kaç populer veya ekonomik değere sahip türler üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu proje fırsatçı örnekleme yöntemi ile Türkiye kıyılarında dağılım gösteren kıkırdaklı balık yoğunluğunu daha iyi anlamamız için önemli veriler üretmemizi sağlamıştır.

Türkiye denizlerinde 66 (32 köpekbalığı, 33 vatoz ve 1 tavşan balığı) kıkırdaklı balığı türü bulunmakta olup Akdeniz`de dağılım gösteren kıkırdaklı balıkların % 75`ini ve Türkiye deniz balıklarının da %12`sini oluşturmaktadır. Bu türlerin neredeyse yarısı IUCN (Doğa ve Doğal Kaynakların Korunması için Uluslararası Birlik) listesinde Neredeyse Tehdit Altında, Çok Tehlikede ya da Hassas olarak sınıflandırılmış olup 15 tür de “Yetersiz Veri” sınıfındadır. Şu anda ülkemizde bu türlerin korunmasına yönelik bir yönetim planı bulunmasa da bazı türlerin kıyılarımızda üreme alanlarının bulunduğu bilinmektedir. Kıkırdaklı balık populasyonlarını başlıca etkileyen tehtidlere baktığımız zaman yaşam alanı rekabetinde artış, hassas üreme alanlarında insan etkisi, kirlilik ve balıkçılık baskısını sayabiliriz. Populasyon genetikleri üzerine çalışarak ve Türkiye`nin farklı bölgelerinden olan populasyonlar arası ilişkileri tanımlayarak Doğu Akdeniz`de bu karizmatik ama tehlike altında olan türler hakkında yeni bilgiler üretmiş olduk.

Katılımcı ve fırsatçı yöntemlerle hedef dışı avlanmış olan köpekbalığı ve vatoz bireylerini kullanarak koruma ve yönetim planlarına yönelik sayısal veri üretimi sağlanmıştır. Umuyoruz ki yerel balıkçılık komünitelerinde farkındalığı artırarak bu türlerin yakalanmalarını azaltacak av araçlarının kullanımı ile hedef dışı avlanmalarıda azalacaktır.

Proje sonucları ile ilgili detaylı rapora http://www.rufford.org/projects/elizabeth_grace_tunka_eronat adresinden ulasabilirsiniz.